Ο Αράκυνθος, τα Στενά της Κλεισούρας και οι γύπες

Πρόταση

Προστασίας, Ανάδειξης και Αξιοποίησης 

Προς

1. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
2. Δήμο Αγρινίου
3. δημο ι.π. μεσολογγιου
4. φορεα διαχειρισησ λιμνοθαλασσασ μεσολογγιου
5. πανεπιστημιο πατρων, Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων

Επειδή πλέον είναι κοινός τόπος και καταγράφεται πέραν πάσης αμφισβητήσεως η ολοσχερής ανικανότητα και αδυναμία της σημερινής Δημοτικής Αρχής να αξιοποιήσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του Δήμου και να αναλάβει δράση και πρωτοβουλίες ώστε να δημιουργήσει επισκεψιμότητα στην περιοχή μας, η οποία βιώνει και λόγω της οικονομικής κρίσης μια πολύ σοβαρή απομόνωση, η Δημοτική μας Παράταξη αποφάσισε, πέραν από την οφειλομένη και επιβεβλημένη κριτική της Δημοτικής Αρχής, να καταθέτει από τούδε και στο εξής θετικές προτάσεις αξιοποίησης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας. Με στόχο την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας μέσα από την προσέλκυση επισκεπτών ξεκινάμε σήμερα με αφορμή και τον πρόσφατο θάνατο δύο Γυπών, ένα θέμα φαινομενικά ήσσονος σημασίας για πολλούς, σημαντικό όμως για την συγκεκριμένη περιοχή του Αρακύνθου που προστατεύεται από την ΚΟδ. 92/43 και ταυτόχρονα μας παρέχει ευκαιρίες χρηματοδότησης έργων, και καταθέτουμε προτάσεις ήπιας ανάπτυξης αξιοποιώντας και την παραμικρή δυνατότητα προς όφελος των κατοίκων της περιοχής μας, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.   

ΟΡΟΣ ΑΡΑΚΥΝΘΟΣ ΚΑΙ ΣΤΕΝΑ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ, Συνολική επιφάνεια της περιοχής: 13.327 εκτάρια. Κοινοτικό καθεστώς προστασίας : pSC,  Κωδικός NATURA 2000 : GR2310010

Ο Αράκυνθος ή Ζυγός είναι ένα πολύκορφο βουνό μικρού σχετικά υψόμετρου με υψηλότερη κορυφή το Γρεβενό στα  982 μέτρα,  που εκτείνεται ανάμεσα στους ποταμούς  Εύηνο και Αχελώο, στην Αιτωλική Γη. Πρόκειται για ένα πολύμορφο βουνό που κάθε τόπο του σκεπάζει η αχλή της χιλιόχρονης ανθρώπινης ιστορίας. Πρόκειται ακόμα για ένα θύλακα που μέσα του φυλάσσει τις παρακαταθήκες της φυσικής μας κληρονομιάς.

Αρχαίες πόλεις που άκμασαν και συνέδεσαν  τη φήμη τους με σημαντικά ιστορικά γεγονότα αλλά και μύθους, όπως η Πλευρώνα,  η Καλυδώνα, το Τριχώνιο,  το Φύταιο και η Αλίκαιρνα, κείτονται στις πλαγιές του. Ιστορικές μονές και εκκλησίες, όπως η Αγία Ελεούσα στην είσοδο του φαραγγιού της Κλεισούρας, διατηρούν ζωντανή τη συνέχεια της ιστορικής μνήμης και της παράδοσης.   

Τον Αράκυνθο χαρακτηρίζουν δύο διακριτές μορφές τοπίου. Στην πρώτη και  μεγαλύτερη σε έκταση μορφή κυριαρχούν οι μεσογειακοί αείφυλλοι- σκληρόφυλλοι θαμνώνες, οι οποίοι στα μεγαλύτερα υψόμετρα αντικαθίστανται  από μεγάλα, αμιγή δρυοδάση και κατά τόπους από καστανόλογγους. Το πέτρωμα που κυριαρχεί εδώ είναι ο φλύσχης. Στη δεύτερη μορφή τοπίου, βορειοδυτικά της Ιερής πόλης του Μεσολογγίου, κυριαρχούν οι ασβεστόλιθοι που σχηματίζουν τέσσερα μεγάλα φαράγγια, ένα εκ των οποίων είναι το  επιβλητικό φαράγγι της Κλεισούρας. Εδώ, η βλάστηση είναι ξηροφυτική,  αραιότερη και διαφορετική. Εδώ βρίσκονται τα “λημέρια” των Όρνιων.

Στα όρια του Δήμου Αγρινίου με τον Δήμο Μεσολογγίου βρίσκεται το φαράγγι της Κλεισούρας, μόλις 15 χλμ από την πόλη του Αγρινίου.

Πριν από εκατομμύρια χρόνια, μεταξύ των Αιτωλικών και Ακαρνανικών βουνών, στην Αιτωλική πεδιάδα, σχηματίζονταν μια μεγάλη λίμνη μέσα στην οποία χυνόταν ο ποταμός Αχελώος για να ξαναβγεί νότια, από τα Στενά της Κλεισούρας - τα "Κύκνεια Τέμπη" των αρχαίων - κι ύστερα να χυθεί με ορμή στον κόλπο του Αιτωλικού.

Η Κλεισούρα με τους αξιοπερίεργους πανέμορφους  βράχους και τις απόκρημνες πλαγιές της, το γεωλογικό αυτό θαύμα προστατεύεται από την οδηγία 409/79/ΕΟΚ και έχει χαρακτηρισθεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), προκειμένου να διασωθεί ο τελευταίος πληθυσμός όρνιων που διαβιεί και αναπαράγεται εκεί.

Το φαράγγι είναι ένα Φυσικό Μνημείο στο οποίο δεν χρειάζονται μεγάλες παρεμβάσεις παρά μόνο βελτιώσεις ως προς την καθαριότητα, τη φύλαξη, ήπιες υποδομές καθώς και την ευαισθητοποίηση των επισκεπτών για τη σπουδαιότητα της βιοποικιλότητας του χώρου και τα μέτρα προστασίας του.

Οι γύπες του Αράκυνθου. Για τον Ηρόδωρο, όπως και για πολλούς αρχαίους έλληνες ο γύπας είναι ο “δικαιότερος των σαρκοφάγων” γιατί δεν κάνει καμία ζημιά, ούτε στη σπορά, ούτε στα φυτά, ούτε στα κοπάδια των ζώων. Δεν επιτίθεται και δεν σκοτώνει παρά τρέφεται με  Θνησιμαία. Δηλαδή λειτουργεί ως εξυγιαντής της φύσης.

Το όρνιο (Gyps fulvus) είναι ένα από τα τέσσερα είδη γυπών που ζουν στην Ευρώπη. Είναι ένα μεγαλόσωμο αρπακτικό πουλί, αποκλειστικά νεκροφάγο και βρίσκεται στην κορυφή της τροφικής πυραμίδας στο οικοσύστημα που ζει. Τα φτερά του  φτάνουν σε άνοιγμα τα 2.70μ.  Το ενήλικο ζυγίζει 8 περίπου κιλά. Ο λαιμός του είναι γυμνός, σκεπάζεται μόνο από ένα λευκό χνούδι. Στη βάση του λαιμού σχηματίζεται ένα κολάρο από πούπουλα. Το χρώμα του κολάρου  στα νεαρά έχει σοκολατί αποχρώσεις ενώ των  ενήλικων  έχει χρώμα λευκό. Τα δυνατά του πόδια καταλήγουν σε νύχια, το ράμφος του είναι μεγάλο, παχύ και καμπυλωτό.

Το ύφος του βλοσυρό, η ματιά του διαπεραστική.  Για να πετάξει το όρνιο χρειάζεται τα ζεστά ανοδικά ρεύματα του αέρα. Διανύει έτσι τεράστιες αποστάσεις ολισθαίνοντας επί ώρες προς αναζήτηση τροφής. Η ολίσθηση στα θερμά ανοδικά  ρεύματα αέρα  βοηθά τα πουλιά αυτά στην εξοικονόμηση ενέργειας.  Στα γκρεμνά του Αράκυνθου δημιουργούνται ιδανικές συνθήκες πτήσης και σ’ αυτό συμβάλουν τα τοπικά μετεωρολογικά και γεωμορφολογικά  δεδομένα που δημιουργούν ανοδικά ρεύματα αέρα.

Τα όρνια ανακαλύπτουν τα ψοφίμια χάρη στην εξαιρετική τους όραση.  Είναι πουλιά αγελαία και ζούνε σε αποικίες.  Κουρνιάζουν και φωλιάζουν αποκλειστικά σε ασφαλή απόκρημνα και απρόσιτα γκρεμνά, τα οποία μάλιστα διαθέτουν τις αναγκαίες γι’ αυτά εσοχές, τρύπες και οροφοσπηλιές. Ο Αράκυνθος τους εξασφαλίζει όλες αυτές τις προϋποθέσεις.

Ο πληθυσμός των όρνιων του Αράκυνθου αποτελούνταν από 14 άτομα κατά τις μετρήσεις που έγιναν από το 2002 ως το 2004 μέσω του Προγράμματος «Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη» , ο οποίος ενισχύονταν τον Χειμώνα από  άτομα που έρχονταν από την Κροατία και άλλες Βαλκανικές χώρες  για να διαχειμάσουν στην περιοχή. Τον Χειμώνα του 2002-2003, ο πληθυσμός αυτός έφτασε τα 25 άτομα.

Πριν από δύο-τρεις δεκαετίες, τα όρνια ήταν κοινά πουλιά στην περιοχή. Σήμερα το όρνιο είναι ιδιαίτερα σπάνιο και απειλούμενο με εξαφάνιση είδος. Η διατήρησή των όρνιων και του βιοτόπου τους αποτελεί χρέος προς τη φυσική μας κληρονομιά και θα πρέπει να γίνει μέλημα και της τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Προτάσεις  για την προστασία των όρνιων και την ανάδειξη του φαραγγιού της Κλεισούρας.

• ταΐστρα  σε επιλεγμένο σημείο του Αρακύνθου, η οποία μπορεί να αποτελέσει με τις κατάλληλες υποδομές (όπως στην περιοχή της Δαδιάς), πόλο έλξης για οικοτουρισμό. 
• Αφαίρεση στοιχείων αλλοίωσής του φαραγγιού όπως σκουπίδια, μπάζα κπλ.
• Αισθητικές βελτιώσεις με επαναφορά της φυσικότητας όπου αυτή έχει αλλοιωθεί με φύτευση ενδημικών φυτών, ανάδειξη μονοπατιών κλπ.
• Ανάπλαση χώρων παρά τον κεντρικό οδικό άξονα κατά τρόπο που να προσφέρεται άνετη και ευχάριστη στάθμευση.
• Μικρό Μουσείο για τους γύπες της Ευρώπης με εκθεσιακό χώρο και Περίπτερο, για την υποδοχή και ενημέρωση των  επισκεπτών και την ερμηνεία του φυσικού χώρου. 
• Εκθετήριο και Σημείο πώλησης ντόπιων  παραδοσιακών προϊόντων.
• Δημιουργία κυλικείου με δυνατότητα προσφοράς ελαφρού γεύματος, καφέ κλπ. (το μουσείο - περίπτερο, το εκθετήριο προϊόντων και το κυλικείο να εγκατασταθούν στην περιοχή της Αγίας Ελεούσας).
• Υπογειοποίηση καλωδίων  υψηλής τάσης της ΔΕΗ.
• Μονοπάτι σύνδεσης των χώρων στάθμευσης  με τον χώρο της Παναγίας Ελεούσας.
• Ανάδειξη και βελτίωση υπάρχοντος μονοπατιού που συνδέει το φαράγγι με το χωριό Ελληνικά.
• Φωτισμός με  λάμπες που θα φωτίζουν προς τα κάτω, κανένας φωτισμός στα βράχια.
• Κανόνες και προδιαγραφές  για τις πτήσεις με αλεξίπτωτο πλαγιάς και την αναρρίχηση. 
• Δημιουργία οικοτουριστικού οδηγού (ελληνικά-αγγλικά)  σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή.
• Θέσεις θέας σε επιλεγμένα από ειδικούς σημεία.
• Θέσεις παρατήρησης των όρνιων ( και άλλων πτηνών)- bird watching (μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και προσοδοφόρα μορφή εναλλακτικού τουρισμού).
• Δημιουργία προγραμμάτων ξενάγησης με οικοξεναγούς.

Καλούμε Την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, το Δήμο Αγρινίου, το Δήμο Ι.Π. Μεσολογγίου, το Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου από κοινού και σε συνεργασία με το Παν/μιο Πατρών-Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων να εκπονήσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης και υποδομών για την προστασία των γυπών και της βιοποικιλότητας του Αρακύνθου και των στενών της Κλεισούρας, λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω προτάσεις της Παράταξής μας  η οποία σε κάθε περίπτωση είναι στη διάθεση  να προσφέρει κάθε στοιχείο και πληροφορία που διαθέτουν οι  επιστημονικοί  συνεργάτες και μέλη της. 

Αγρίνιο, 18/05/2017

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ

«ΑΓΡΙΝΙΟ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΩΡΑ-ΠΟΛΙΤΕΣ ΣΕ ΔΡΑΣΗ»