Άκρες (Λιθοβούνι)

Οι Άκρες, (επίσημη ονομασία είναι “αι Άκραι”)(Τοπική Κοινότητα Ακρών (Λιθοβουνίου) - Δημοτική Ενότητα ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ), ανήκουν στον δήμο ΑΓΡΙΝΙΟΥ της Περιφερειακής Ενότητας ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ που ανήκει στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.
Έδρα του δήμου είναι το Αγρίνιο και ανήκουν στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας.
Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”,  οι Άκρες ανήκαν στο Τοπικό Διαμέρισμα Ακρών (Λιθοβουνίου), του πρώην Δήμου ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ του Νομού ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ. Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Άνω Μποτίνο και το 1930 μετονομάσθηκε σε Λιθοβούνι.
Οι Άκρες έχουν υψόμετρο 359 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η αρχαία αιτωλική πόλη Άκραι στο σημερινό Λιθοβούνι Μακρυνείας

Οι αρχαίοι συγγραφείς μας παραδίδουν λίγες γενικά πληροφορίες για το Αιτωλικό έθνος και τη χώρα που κατοικούσε. Τους Αιτωλούς περιγράφουν ως λαό αγροίκο και πολεμικό που ζει αποκομμένος σχεδόν από τον υπόλοιπο κόσμο σε μια χώρα με κύριο χαρακτηριστικό της τα βουνά που μοιάζουν με απόρθητα κάστρα. Και πράγματι πάνω σε τέτοια βουνά – κάστρα, βρίσκονται πολλές από τις πόλεις της και οι διάσπαρτοι μικροί οικισμοί τους, με αγροτικό κυρίως χαρακτήρα και με φύση τραχιά. Οποίος δεν γνώριζε τα περάσματα, δεν μπορούσε ούτε να τα ανέβει ούτε να τα κατακτήσει, έτσι λοιπόν ήταν σίγουρα χαμένος. Αυτή ήταν και μια από τις κύριες αιτίες για την νίκη των Αιτωλών κατά των εισβολέων «βαρβάρων» Γαλατών, που βρέθηκαν στην καρδιά της ξένης αυτής χώρας το 279 π.Χ., και νικήθηκαν από τους Αιτωλούς, που είχαν δαμάσει με θαυμαστό τρόπο την τραχιά πατρίδα τους. Μετά από αυτή τη νίκη οι Αιτωλοί θα γίνουν κύρια δύναμη στην Ελλάδα. Είναι η εποχή της μεγάλης ακμής της Αιτωλικής Συμπολιτείας.

 Στην καρδιά της Αιτωλίας, μέσα σε μια πανέμορφη πεδιάδα με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, εξαπλώνεται η λίμνη Τριχωνίδα, από τις ομορφότερες και η μεγαλύτερη της Ελλαδας. Γύρω από αυτή άνθισαν πολλές αρχαίες Αιτωλικές πόλεις. Τα ερείπια τους στέκονται επιβλητικά μέχρι σήμερα. Για τις πόλεις αυτές και την ονομασία τους οι πληροφορίες των αρχαίων συγγραφέων είναι δυστυχώς ελάχιστες και ανεπαρκείς. Η πιο σημαντική μαρτυρία είναι αυτή του Πολύβιου, ιστορικού του 2ου αιώνα π.χ. Ο Πολύβιος περιγράφει με πολύ ζωντανό τρόπο την πορεία του Φίλιππου Ε’ της Μακεδονίας το 218 π.χ. προς το Θέρμο, το θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο των Αιτωλών, το οποίο λεηλάτησε κυριολεκτικά. Στην περιγραφή του αυτή, ανάμεσα στα ονόματα άλλων πόλεων, όπως της Λυσιμαχείας, των Θεστειέων, του Φυταίου, του Τριχονείου, της Μετάπας, της Παμφείας, αναφέρει ο Πολύβιος και την πόλη Άκραι, όπου μάλιστα πέρασε ο Φίλιππος επιστρέφοντας από το Θέρμο. Είναι η μοναδική φορά που αναφέρεται η πόλη αυτή.

Οι περισσότεροι μελετητές κλίνουν υπέρ της άποψης ότι, η πόλη Άκραι πρέπει να τοποθετηθεί στο απότομο και υψηλό βουνό του Άϊ Λια πάνω από το χωριό Λιθοβούνι. Είναι το πιο ψηλό σημείο της περιοχής στα νοτιοδυτικά της λίμνης Τριχωνίδας, έχει υψόμετρο 350 μέτρα πάνω από την επιφάνεια του νερού και επιλέχτηκε επειδή κυριαρχεί στην πεδιάδα, βλέπει προ τον Θέρμο και τις απέναντι ακτές τις λίμνης, ελέγχοντας έτσι όλη την περιοχή. Εξάλλου σε μια τέτοια τοποθεσία ταιριάζει η θέση Άκραι, που σημαίνει την απόληξη κωνικού λόφου. Ένα σημείο δηλαδή που είναι πολύ δύσκολο να φτάσει κανείς. Εξάλλου και η ονομασία του χωριού, Λιθοβούνι δηλ. βουνό από πέτρα μας δίνει το χαρακτήρα της περιοχής. Και όμως οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής αυτής δάμασαν τη φύση με τη δύναμη του μυαλού τους, και ας φαινόταν ακατανίκητη και αδάμαστη. Με τα έργα τους κατάφεραν να επιβληθούν σε αυτήν και να την τιθασεύσουν. Αυτό μας το επιβεβαιώνουν τα αρχαία λείψανα από το τείχος της οχυρώσεις που περιβάλει το λόφο του Αϊ Λια, λίγο χαμηλότερα από την κορφή του και ήταν χτισμένο με μεγάλες πέτρες χωρίς ιδιαίτερη επεξεργασία.

Το τείχος αυτό μας το περιγράφει ο Άγγλος περιηγητής W.J. Woodhouse που πέρασε από το χωριό το 1895. Στην εποχή του σώζονταν τα ίχνη ενός προστατευτικού πύργου και μιας πύλης. Το τείχος αυτό, δηλαδή η οχύρωση, περιέκλειε ένα κεντρικό συνοικισμό της πόλης και στη κορυφή στη θέση που σήμερα είναι το εκκλησάκι του Άϊ Λια, υπήρχε οπωσδήποτε ένα ιερό (δηλ. ένας ναός).Μέχρι πρόσφατα υπήρχε στο χώρο αυτό διάσπαρτο οικοδομικό υλικό που ταιριάζει σε ναούς, δηλ. κίονες, ενώ εντοιχισμένα στους τοίχους του σημερινού ναού βλέπουμε αρχαία οικοδομικά υλικά. Και είναι σχεδόν κανόνας στην Ελλάδα, όπου υπάρχει ένας αρχαίος ναός να κτίζεται αργότερα, στα χριστιανικά χρόνια δηλαδή και μια εκκλησία. Ο κανόνας αυτός έχει και στην περίπτωση του Αϊ Λια του Λιθοβουνίου την εφαρμογή του. Η αναφορά από τον Πολύβιο και η σύντομη περιγραφή της οχύρωσής της, από το W.J. Woodhouse ήταν μέχρι το 1974 τα μόνα στοιχεία, οι μόνες ενδείξεις για τις Άκρες. Το 1974 όμως με την ευκαιρία ενός έργου στην περιοχή, δηλαδή την διάνοιξη του κοινοτικού δρόμου Λιθοβουνίου-Προφήτη Ηλία, ήρθε στο φως συστάδα πέντε κιβωτιόσχημων τάφων στη θέση “Τρανή Λάκα”.

Λίγο αργότερα κατά την διάνοιξη του δρόμου Λιθοβουνίου – Μεσάριστας, αποκαλύφθηκε ολόκληρο το νεκροταφείο της αρχαίας πόλης. Λίγο έξω από το σημερινό οικισμό. Ερευνήθηκαν συνολικά περίπου 65 τάφοι, ένας εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός που δηλώνει τη σπουδαιότητα της πόλης, αλλά και τον πλούτο της. Γιατί πραγματικά ο πλούτος αυτός καθρεφτίζεται στο περιεχόμενο των τάφων, δηλαδή στις προσφορές των ζωντανών προς τους νεκρούς. Εξ’ άλλου όπως είναι γνωστό, το πολιτιστικό επίπεδο ενός λαού το διακρίνει κανείς στον τρόπο που ασκεί τη λατρεία προς τα Θεία και στον τρόπο που συμπεριφέρεται προς του νεκρούς του. Τα κτερίσματα λοιπόν των Κλασσικών και Ελληνιστικών τάφων που ερευνήθηκαν στο Λιθοβούνι, μας επιτρέπουν να γνωρίσουμε καλύτερα και τους κάτοικους του, αλλά αποτελούν και τις απτές αποδείξεις για την παρουσία τους σ’ αυτήν την τραχιά μεν, αλλά παράξενα όμορφη τοποθεσία. Τα πλούσια και σπάνια ευρήματα που βρέθηκαν στο Λιθοβούνι, μας βοηθούν να σχηματίσουμε μια απολύτως καθαρή εικόνα για το επίπεδο του πολιτισμού των ανθρώπων που κατοίκησαν εδώ στην αρχαιότητα, στον 5ο και τον 3ο αιώνα π.Χ, στην πόλη που ονομάζουμε Άκραι. Και όμως διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι αυτοί διατηρούσαν άριστες εμπορικές σχέσεις με τον υπόλοιπο πολιτισμένο κόσμο, με την Κόρινθο και με την Αττική.

Όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα των αρχαίων Άκρων, βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αγρινίου και ο Σύλλογός μας εξέδωσε από τον εκδοτικό οίκο UNIVERSITY STUDIO PRESS ένα φωτογραφικό λεύκωμα με τίτλο «ΛΙΘΟΒΟΥΝΙ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ – διαδρομή στο χώρο – αναδρομή στο παρελθόν» που περιέχει φωτογραφίες του χωριού και των αρχαιολογικών ευρημάτων και ένα επιστημονικό βιβλίο με τίτλο «ΛΙΘΟΒΟΥΝΙ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ – Νεκροταφείο κλασσικής και ελληνιστικής εποχής και ευρήματα μυκηναϊκού τάφου» τα οποία επιμελήθηκαν η Έφορος Αρχαιοτήτων Φωτεινή Ζαφειροπούλου και η αρχαιολόγος Αναστασία Γεωργιάδου.

Απομεινάρι του αρχαίου κόσμου του χωριού μας είναι 5 κίονες από γκρίζο αμμόλιθο που προέρχονται από τον αρχαίο ναό στο λόγο του Προφήτη Ηλία και φυλάσσονται σήμερα στο μουσείο Θέρμου, και ο επιβλητικός αρχαίος τάφος της Κλασσικής εποχής, στη θέση Τούμπα της Τρανής Λάκας του χωριού μας, ο οποίος αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο και επισκέψιμο αρχαίο μνημείο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Woodhouse 1897

2. Antonetti 1990

3. Ζαφειροπούλου Φ.

Οικισμοί

Τα Βαρκά
Η Σαράντη 

Παρακαλούμε τους φίλους του ΜΑΚΡΥΝΕΙΑ NEWS να μας στείλουν στο email makrinianews@gmail.com στοιχεία για το χωριό σας και φωτογραφίες να τα δημοσιεύσουμε.