Το Μονοπάτι των Εξοδιτών: Μύθος ή πραγματικότητα;

«...Κι ο ποιητής ανάξιος πια!  Κι ακόμα ανάξιος κι ο σοφός,

που δεν ανάφτουν πυρκαγιά κι από του λύχνου τους το φως!

Όταν αλύπητη βαριά ξεσπά η Ανάγκη, και προστάζει,

Ανάξιος είναι όποιος διστάζει! Ανάξιος όποιος ξάφνου ακούει

το προσκλητήρι των καιρών να τον φυσάει ή να τον κρούει

σάλπιγκα ή τύμπανο, το ακούει, δε λέει: Παρών...»

Κ. Παλαμάς

Γράφει ο καθηγητής Χρήστος Γερ. Σιάσος

Το Μεσολόγγι γιορτάζει φέτος τα 191 χρόνια από την Έξοδο των Ελεύθερων Πολιορκημένων στις 10 Απριλίου 1826, το Σάββατο του Λαζάρου προς την Κυριακή των Βαΐων. Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Δήμου, οι Γιορτές ξεκινούν στις 25 Μαρτίου και τελειώνουν την Κυριακή 9 Απριλίου 2017 και περιλαμβάνουν ποικίλες εκδηλώσεις τόσο στο Μεσολόγγι όσο και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Τις παρακολουθούν δε χιλιάδες πολίτες από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Αποκορύφωμα η αναπαράσταση της Εξόδου στον Κήπο των Ηρώων το βράδυ του «χαλασμού», Σάββατο Λαζάρου. 

Τιμώμενη χώρα φέτος είναι η Πολωνία και η αδελφοποιημένη Κοινότητα της Σαμαρίνας. Η 10η Απριλίου 1826 καταχωρήθηκε ως η ηρωικότερη ημέρα της ιστορίας στην Ελλάδα, για τους Μεσολογγίτες ήταν μια σωτήρια λύση απαλλαγής από την πολιορκία των Τούρκων, όπου ο Ιμπραήμ κατάφερε να συντρίψει κάθε οργανωμένη επιχείρηση των πολιορκημένων που αγωνίσθηκαν μέχρι θυσίας για την Ελευθερία τους. Εξαντλημένοι και πεινασμένοι οι πολεμιστές με τις ψυχές τους ολόρθες και ακμαίες έστησαν χορό με το θάνατο λέγοντας, «Όποιος πεθάνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει». 

Η πτώση των Θερμοπυλών, η πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, η πτώση του Μεσολογγίου δεσπόζουν στον ορίζοντα των Εθνικών μας πεπρωμένων. Δεν υπάρχει προηγούμενο παράδειγμα ομοψυχίας πολεμιστών που, όλες εκείνες οι ταλαιπωρημένες ψυχές είχαν μέσα τους τον ενθουσιασμό, έγιναν μία ψυχή και όλοι μαζί έγιναν η ψυχή του Γένους. 

Ο Επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης Εθνομάρτυρας Ιωσήφ, ήταν ο φωτεινός Άγγελος στη Φρουρά και σε όλους τους Μεσολογγίτες, επίσης ο Χρήστος Καψάλης συμπαραστατούμενος από τον παπα-Γιάννη Βάλβη ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη, μαζί τους σκοτώθηκαν ο Ραζηκότσικας, ο Ιάκωβος Μάγερ, γυναικόπαιδα αθώες ψυχές και πολλοί άλλοι πολεμιστές. Αναρίθμητες , δραματικές και εφιαλτικές σκηνές την ημέρα εκείνη. Τα φριχτά πάθη ενός απέραντου θυσιαστηρίου, οι τάφροι, τα αναχώματα ήταν γεμάτα κορμιά Χριστιανών όπου οι ψυχές των λευτερώθηκαν πηγαίνοντας προς τον ουρανό. 

Το Μεσολόγγι έπεσε, η Ελλάδα όμως Όχι. Σκελετωμένα και μπαρουτοκαπνισμένα «λείψανα» της Φρουράς του Μεσολογγίου, που ήρθαν αγκαλιά με το θάνατο, πήραν το δρόμο για τον Αράκυνθο. Περπατώντας όλη τη νύχτα, σε κακή κατάσταση από τις ταλαιπωρίες, παλεύοντας με την πείνα και τις κακουχίες, τις αρρώστιες, τα ξημερώματα έφθασαν στην κορυφή του Αράκυνθου. 

Ο Εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε: «…Το χάραμα, επήρα του ήλιου τον δρόμο, κρεμώντας την λύρα, την δίκαιη στον ώμο, κι όπου χαράζει έως όπου βυθά, τα μάτια μου δεν είδαν, τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι...». Καθ’ όλη την κορυφογραμμή του Αρακύνθου, χθες και σήμερα, δεσπόζει η αόρατη παρουσία των «νεκρών» Εξοδιτών. Οι Εξοδίτες μας άφησαν κληρονομιά την περπατησιά τους στον δασωμένο Αράκυνθο, ελάχιστοι είναι αυτοί που το γνωρίζουν και ακόμη λιγότεροι αυτοί που το έχουν περπατήσει. 

Προσωπικά νιώθω ρίγος με την ιδέα ότι μια μέρα θα με αξιώσει ο Θεός να το περπατήσω κι εγώ!!! Έχω διαβάσει βιβλία που γράφτηκαν για την Έξοδο των Μεσολογγιτών, έχω διαβάσει μελέτες συμπολιτών μου, έχω δει χάρτες περιηγητών, ντόπιων και ξένων, έχω ακούσει ότι δαπανήθηκαν χρήματα για την χάραξή του και ουδείς ακόμα δεν ενδιαφέρθηκε να προβάλει αυτό το ιστορικό μονοπάτι των Εξοδιτών που ίσως ακόμη και σήμερα μετά από 191 χρόνια περπατώντας το, να βρούμε «ίχνη» των προγόνων μας. 

Πρόσφατα, ταξιδεύοντας προς το Μέτσοβο από Εγνατία οδό, με έκπληξη πληροφορήθηκα ότι οι φίλοι μας Μετσοβίτες κατάφεραν και ανέδειξαν ένα από τα καλύτερα ευρωπαϊκά μονοπάτια που ήταν αποτέλεσμα Ελληνογερμανικής συνεργασίας και το ονόμασαν «Ursa Trail» δηλαδή μονοπάτι της αρκούδας και έλαβε Ευρωπαϊκή Πιστοποίηση από την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή Υπηρεσία. Στην τελική του μορφή θα περιλαμβάνει πολλά χιλιόμετρα και θα εκπαιδεύονται Σύλλογοι, ομάδες ορειβατών, με τελικό στόχο τον τουριστικό προορισμό. 

Εμείς εδώ που έχουμε μια ημερομηνία σταθμό στην Ιστορία του Γένους, 10 Απριλίου 1826, σε τούτο εδώ το «αλωνάκι» που δεσπόζει το Σύμβολο της Ελευθερίας, το Ηρωικό Μεσολόγγι, με τις κραυγές των Εξοδιτών να αντιλαλούν από το Βασιλάδι, την Κλείσοβα, να περνούν από την Αγία Παρασκευούλα, τον Αϊ-Συμιό, να περνούν τον δασωμένο Αράκυνθο, να φθάνουν μέχρι τη Δερβέκιστα και να χάνονται στα βουνά της Ρούμελης, 191 χρόνια ψάχνουμε ακόμα να βρούμε την «περπατησιά» μας!!! 

Ο δάσκαλός μας όταν περνούσαμε από την Κλεισούρα μας έλεγε για το μύθο που επικρατεί εδώ και εκατομμύρια χρόνια ότι στην Αιτωλική πεδιάδα σχηματίζονταν μια μεγάλη λίμνη που την γέμιζε ο Αχελώος ποταμός και με το πέρασμα των αιώνων μετά από γεωλογικές ανακατατάξεις η περιοχή πήρε τη σημερινή μορφή της. 

Όταν όμως μας έλεγε για την Έξοδο του Μεσολογγίου, μπροστά στο Μοναστήρι του Αϊ-Συμιού, ποτέ δεν χρησιμοποίησε τη λέξη «μύθο» αλλά με βουρκωμένα μάτια μας είπε ότι από εδώ πέρασαν οι ήρωες του Μεσολογγίου μετά την Έξοδο. Σπάραξε η ψυχή μου βλέποντας το δάσκαλό μου με βουρκωμένα μάτια να μας μιλά για τις αθώες ψυχούλες που σκοτώθηκαν στην Έξοδο, για μια στιγμή μελαγχόλησα και αναρωτήθηκα ότι το χώμα που πατώ είναι ποτισμένο με το αίμα των νεομαρτύρων Εξοδιτών. Αυτό είναι πραγματικότητα! 

Μελαγχόλησα ακόμα περισσότερο βλέποντας σε τι άσχημη κατάσταση βρίσκεται ο χώρος ή ακόμα καλύτερα το μονοπάτι των Εξοδιτών που περιμένει χρόνια τώρα τη χάραξή του. Τελειώνοντας την μικρή μου αυτή «περιπέτεια» παραθέτω τα λόγια του Νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη που εκφώνησε στην ομιλία του, 10 Δεκεμβρίου 1963, κατά την απονομή των βραβείων: «Σ' αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν' αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Oιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Oιδίποδα.»